Vàng và các loại tiền dự trữ “phi truyền thống” làm giảm sự thống trị của đồng USD trong dự trữ toàn cầu

Vàng và các loại tiền tệ dự trữ khác – nhưng không bao gồm euro hoặc nhân dân tệ – đang dần làm suy yếu vị thế của đồng USD như tài sản dự trữ hàng đầu thế giới, theo nhà phân tích Wolf Richter, người sáng lập Wolf Street.

Đồng USD mất dần vị thế dự trữ toàn cầu

“Vị thế của đồng USD với tư cách là đồng tiền dự trữ toàn cầu chi phối đã giúp Mỹ tài trợ cho thâm hụt kép của mình, và nhờ đó, cho phép duy trì mức thâm hụt tài khóa khổng lồ hàng năm cũng như thâm hụt thương mại lớn,” Richter viết trong một bài báo hôm thứ Hai. “Vị thế dự trữ của USD đến từ việc các ngân hàng trung ương khác (không phải Fed) đã mua hàng nghìn tỷ USD tài sản định giá bằng đô la, như trái phiếu kho bạc, chứng khoán chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp và thậm chí cả cổ phiếu. Khi sự thống trị này giảm dần, rủi ro cũng tăng dần theo thời gian.”

Richter trích dẫn dữ liệu COFER mới nhất từ IMF, cho thấy đồng USD tiếp tục mất dần vị thế là đồng tiền dự trữ hàng đầu thế giới trong năm 2024.

“Tổng lượng chứng khoán định danh bằng USD do các ngân hàng trung ương khác (không phải Fed) nắm giữ đã giảm 59 tỷ USD, xuống còn 6,63 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2024, từ mức 6,69 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2023,” ông lưu ý. “Thị phần của USD trong tổng dự trữ ngoại hối toàn cầu giảm xuống còn 57,8% vào cuối năm 2024 – mức thấp nhất kể từ năm 1994, giảm 7,3 điểm phần trăm trong 10 năm qua, khi các ngân hàng trung ương đã và đang đa dạng hóa danh mục nắm giữ bằng các tài sản định giá bằng ngoại tệ khác và bằng vàng.”

Trong khi đó, tổng dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương (bao gồm cả USD) tăng nhẹ lên 12,36 nghìn tỷ USD vào năm 2024, so với 12,35 nghìn tỷ USD năm 2023.

Richter cũng nhấn mạnh rằng sự suy giảm vị thế của đồng USD không phải do đồng euro thay thế. “Đồng euro vẫn là đồng tiền dự trữ toàn cầu thứ hai, với lượng nắm giữ đạt 2,27 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2024,” ông lưu ý. “Tỷ lệ dự trữ của đồng euro dao động quanh mức 20% trong nhiều năm, với mức thấp 19,1% vào năm 2016 và mức cao 21,3% vào năm 2020. Trong quý 4/2024, tỷ lệ này là 19,8%.”

Sự trỗi dậy của các loại tiền dự trữ phi truyền thống

Thị phần dự trữ của USD thực tế đã giảm do sự gia tăng của các loại tiền dự trữ phi truyền thống – theo cách gọi của IMF. “Nhóm hỗn hợp đầy màu sắc ở cuối biểu đồ đại diện cho các loại tiền dự trữ lớn khác,” Richter giải thích.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng nhân dân tệ của Trung Quốc thực tế đã mất đi thị phần.

“Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nhưng đồng nhân dân tệ chỉ đóng vai trò rất nhỏ trong dự trữ toàn cầu,” ông nói. “Và kể từ năm 2022, đồng tiền này đã mất thị phần so với USD và các loại tiền tệ khác. Các ngân hàng trung ương không mặn mà với tài sản định giá bằng nhân dân tệ do các biện pháp kiểm soát vốn của Trung Quốc, vấn đề chuyển đổi tiền tệ và những yếu tố phức tạp khác.”

Theo dữ liệu của IMF, các đồng tiền dự trữ phi truyền thống hàng đầu bao gồm:

• Yên Nhật (5,8%)
• Bảng Anh (4,7%)
• Đô la Canada (2,8%)
• Nhân dân tệ Trung Quốc (2,2%)
• Đô la Úc (2,1%)
• Franc Thụy Sĩ (0,2%)
• Các loại tiền tệ khác chiếm tổng cộng 4,6% tổng dự trữ ngoại hối toàn cầu.

Vàng – Kẻ hưởng lợi lớn nhất từ sự suy giảm của USD

Một trong những bên hưởng lợi lớn nhất từ sự suy giảm của đồng USD là vàng. Sau bốn thập kỷ cắt giảm dự trữ vàng, các ngân hàng trung ương đã bắt đầu gia tăng nắm giữ vàng trở lại khoảng 20 năm trước.

“Vàng thỏi không phải là tài sản ‘dự trữ ngoại hối’ của các ngân hàng trung ương và không được tính vào dữ liệu trên,” Richter lưu ý. “Vàng là một ‘tài sản dự trữ’ không liên quan đến ngoại hối.”

Bốn ngân hàng trung ương hàng đầu về dự trữ vàng – Mỹ (8.133 tấn), Đức (3.352 tấn), Ý (2.452 tấn) và Pháp (2.437 tấn) – không thay đổi lượng nắm giữ trong ít nhất 20 năm qua.

“Tuy nhiên, có rất nhiều biến động bên dưới nhóm bốn quốc gia dẫn đầu, đặc biệt là Nga và Trung Quốc, hiện là nước nắm giữ vàng lớn thứ 5 và 6,” ông nói thêm.

• Nga: 2.333 tấn, không thay đổi đáng kể kể từ quý 2 năm 2022. Nhưng từ 2005 đến 2022, Nga – một trong những nhà sản xuất vàng lớn nhất – đã bổ sung gần 2.000 tấn.
• Trung Quốc: 2.280 tấn. Trong năm 2024, Trung Quốc đã bổ sung thêm 44 tấn. Trung Quốc bắt đầu tích lũy vàng vào năm 2009 và đến năm 2015 đã tăng gấp ba lần dự trữ.

Tổng cộng, Nga và Trung Quốc đã thêm 3.626 tấn vàng vào dự trữ của họ kể từ năm 2005. Trong khi đó, các quốc gia nhỏ hơn như Ba Lan, Ấn Độ, Kyrgyzstan và Uzbekistan cũng đã mua vào một lượng lớn vàng trong năm qua.

“Theo số liệu của IMF chưa cập nhật cho năm 2024, dự trữ vàng của các ngân hàng trung ương đã tăng khoảng 200 triệu ounce troy (6.221 tấn) kể từ năm 2006, lên 1,16 tỷ ounce troy, phần lớn là nhờ Trung Quốc và Nga,” Richter viết. “Sự gia tăng dự trữ vàng của hai nước này chiếm gần 60% tổng mức tăng kể từ năm 2006.”

“Tính theo giá vàng hiện tại, lượng vàng dự trữ này trị giá khoảng 3,65 nghìn tỷ USD,” ông kết luận.